- Chcemy pokazać, że pamiętamy o działaczach opozycji z lat 80 – tych. O tych, którzy zostali skazani na banicję lub zapomnienie i o tych, których już nie ma wśród nas – tak Paweł Perchel, przewodniczący starachowickiego Stowarzyszenia „Wolni i Solidarni 1980 - 1989” uzasadniał najnowszą inicjatywę swojej organizacji, jaką był konkurs wiedzy o obywatelskim oporze wobec komunistycznej władzy w ostatnim dziesięcioleciu PRL. Do testu zaproszono uczniów szkół gimnazjalnych i średnich, by urodzone już w niepodległej Polsce pokolenie nie zapomniało, komu tę wolność zawdzięcza.

fot. Gazeta Starachowicka

To on w pamiętnym orędziu telewizyjnym ogłosił, że z dniem 13 grudnia 1981 roku został wprowadzony w Polsce nowy sposób sprawowania władzy oparty na siłach zbrojnych, nakładający ścisłą kontrolę na obywateli i rozwiązujący niezależne organizacje, w tym „Solidarność”.

Konkurs sprawdzał wiedzę młodzieży z tego okresu oraz z wydarzeń poprzedzających stan wojenny, zarówno w kontekście ogólnopolskim, jak i związanym z regionem świętokrzyskim oraz bezpośrednio z naszym miastem.

- 13 grudnia od 28 lat kojarzy nam się z dniem, gdy komunistyczna władza pokazała swoje prawdziwe oblicze. Stan wojenny nie był żadnym wyborem mniejszego zła, jak przekonywano społeczeństwo, ale zbrodnią. Ten konkurs jest jedną z form przekazywania pamięci o tamtych czasach – mówił P. Perchel na rozpoczęciu historycznego sprawdzianu, który odbył się 10 grudnia br. w sali „Olimpia” Urzędu Miejskiego w Starachowicach.

Nad przedsięwzięciem patronat objął Instytut Pamięci Narodowej oraz starosta Andrzej Matynia i prezydent Wojciech Bernatowicz, a obserwowało je spore grono dawnych i obecnych działaczy „S”, m.in. poseł Krzysztof Lipiec, Zbigniew Rafalski i Edward Dudek.

Organizatorzy zaprosili też pochodzącego ze Starachowic bezpośredniego świadka i ofiarę czasów stanu wojennego. Jerzy Nobis związany z „Solidarnością” utworzoną w Fabryce Samochodów Ciężarowych został bardzo wcześnie, bo już w grudniu 1981 roku, aresztowany przez komunistów i osadzony początkowo w więzieniu „na Piaskach” w Kielcach, a potem w Załężu i Nowym Łupkowie.

- Był osobą najdłużej internowaną ze wszystkich starachowiczan. Na wolność wyszedł w listopadzie 1982 roku – podkreślił P. Perchel.

Jerzy Nobis poproszony o zabranie głosu powiedział m.in.:

- Więźniowie przez długi czas nie mogli się ze sobą kontaktować. Cele „na Piaskach” były zamknięte do kwietnia 1982 roku. W proteście 10 z nas podjęło głodówkę. Siły dodawało nam przekonanie, że mamy poparcie wśród społeczeństwa oraz świadomość, że nasza sprawa jest słuszna. Po otwarciu cel zaczęło kwitnąć „życie towarzyskie”. Powstał chór, co tydzień mogliśmy się spotykać na niedzielnej mszy świętej – wspominał lokalny bohater.

Pocieszeniem dla więźniów było też śpiewanie piosenek szydzących z komunistów. Z cel często dochodziła choćby „Zielona WRONa” na melodię powstałego w czasie niemieckiej okupacji utworu „Teraz jest wojna, kto handluje ten żyje”. Ten przebój internowanych napisany w początkach stanu wojennego przypomnieli współczesnym uczniowie III Liceum Ogólnokształcącego w Starachowicach, którzy zadbali o artystycznej oprawę konkursu.

Sam turniej został przeprowadzony w trzech częściach. W każdej z nich 18 uczestników, uczniów czterech starachowickich gimnazjów oraz II i III LO, rozwiązywało test złożony z 10 pytań wybierając prawidłową odpowiedź z kilku propozycji. Pytania i sugerowane rozwiązania były wyświetlane na rzutniku, a dodatkowo odczytywał je jeszcze Robert Adamczyk.

Testy sprawdzała komisja w składzie: Ewa Markowska z „Wolnych i Solidarnych 1980- 1989”, która przewodniczyła jurorskiemu gronu oraz Waldemar Bartosz, przewodniczący NSZZ „S” regionu świętokrzyskiego i doktor Ryszard Śmietanko - Kruszelnicki z oddziału IPN w Kielcach.

Najlepszą wiedzą o burzliwych latach 80 - tych wykazała się Magda Pisarska z Gimnazjum nr 4. Zwyciężczyni odebrała w nagrodę odtwarzacz mp4, a także specjalny upominek ufundowany przez posła Krzysztofa Lipca. Drugim równorzędnym miejscem uhonorowano Łukasza Malinowskiego z Gimnazjum nr 2, któremu wręczono mp3 oraz Artura Markowskiego z Gimnazjum nr 1 (on otrzymał pendrive`a).

Trzeciej nagrody nie przyznano, za to jury nagrodziło jeszcze Gimnazjum nr 2 za najlepszy zbiorowy wynik uzyskany przez wszystkich uczestników z tej szkoły. Ponadto dla każdego biorącego udział w konkursie znalazły się pamiątkowe dyplomy oraz nagrody książkowe.

(iwo)