85 lat zastępów generała Langiewicza
Imponujący jubileusz II Drużyny Harcerskiej w Starachowicach
Piatek, 19 lutego 2010r. (godz. 23:18)

Istnieją niemal tak długo, jak polskie harcerstwo. Ich ideałem przez cały ten czas była służba ojczyźnie i Bogu. Hasło niby proste w znaczeniu, ale w rzeczywistości wymagające wyrzeczeń, a nawet ofiar. Harcerze II Drużyny im. Mariana Langiewicza w Starachowicach nie raz musieli dawać dowody najwyższego poświęcenia. A jednak pomyślnie wyszli z dziejowych zawieruch. I mogli w tym roku świętować 85 lat istnienia wraz ze swoim niemniej zasłużonym opiekunem, harcmistrzem Stefanem Derlatką, laureatem Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski.

- Dlatego też z wielkim zadowoleniem przyjął wybór na jej patrona bohatera powstania styczniowego generała Mariana Langiewicza – mówi druh Stefan Derlatka w wspomnieniowej rozmowie z naszą „Gazetą”.

- Stało się to pod wpływem udziału harcerzy w spotkaniu z weteranami 1863 roku, które odbyło się 23 maja 1925 roku w Wąchocku. Była to piękna uroczystość z udziałem m.in. władz powiatu połączona z witaniem na dworcu przybyłych powstańców, przemarszem do klasztoru, a potem na Polanę Langiewicza w lesie ratajskim, gdzie ówczesny wąchocki proboszcz, ksiądz kanonik Edward Chrzanowski odprawił mszę święta, a później poświęcił tablicę upamiętniającą generała. Dla dzieci było to wielkie przeżycie i lekcja patriotyzmu, którego potem wielokrotnie dawali dowód – dodaje druh Derlatka.

Młode zastępy Langiewicza z biegiem czasu nie tylko umacniały się w swoich strukturach, ale i rozrastały pokoleniowo. Było to możliwe dzięki wyrażeniu przez M. Pawlika zgody na pozostanie w drużynie absolwentów szkoły. Starsi harcerze wyodrębnili się w zastęp, który w 1935 roku, po zlocie Związku Harcerstwa Polskiego z okazji 25 - lecia organizacji w letniej siedzibie prezydentów Polski w Spale, przyjął nazwę „Żubry” (było to nawiązanie do postawionego tam pomnika tego zwierzęcia). Dziś pod podobnym mianem „Łysica - Żubry” działa przy hufcu ZHP w Starachowicach Harcerski Krąg Seniorów, który współpracuje m.in. z II Drużyną.

Czynne świadectwo patriotyzmu


Chłopcy od Langiewicza, kształtowani na obywateli odpowiedzialnych za ojczyznę, szybko musieli udowodnić w praktyce swoje poświęcenie dla Polski. W czasie II wojny światowej już na samym początku włączyli się do walk z najeźdźcą biorąc udział w obronie cywilnej Starachowic. Szczególne zasługi miały tu starsze „Żubry” kierowane przez druha Zygmunta Lewińskiego.

Młodzi mężczyźni mogli lepiej wykorzystać umiejętności nabyte w czasie szkoleń przysposobienie wojskowego. II Drużyna zasłużyła się za to akcją ukrycia przed Niemcami sprzętu obozowego. Został on potem przekazany harcerzom działającym w Służbie Zwycięstwu Polski i w Związku Walki Zbrojnej, organizacji będących zalążkami Armii Krajowej.

- Najlepsi, najbardziej zaufani harcerze II Drużyny wstąpili w 1940 roku do tajnego harcerstwa polskiego działającego pod kryptonimem „Szare Szeregi”. Ich komendantem w Starachowicach został druh Lewiński, który przyjął pseudonim „Onufry”.

W marcu 1941 roku jednak został aresztowany (był więziony do końca wojny w obozach koncentracyjnych). Tym samym urwał się kontakt konspiracyjny między Starachowicami i chorągwią radomską i „SzSz” w naszym mieście przestały istnieć. Harcerze, którzy chcieli nadal walczyć z okupantem, przeszli do ZWZ i AK. Działali w konspiracji i walczyli z bronią w ręku m.in. w oddziałach partyzanckich Jana Piwnika „Ponurego”, Antoniego Hedy „Szarego”, Eugeniusza Kaszyckiego „Nurta” i Wincentego Tomasika „Potoka”.

W wyniku wojny II Drużyna straciła 23 harcerzy, a tuż po wyzwoleniu zginęło jeszcze trzech działających w opozycyjnej organizacji Wolność i Niezawisłość. Był to bardzo duży uszczerbek dla liczebności drużyny. Ponadto jeszcze w pierwszym roku wojny harcerze Langiewicza, „Żubry” i SP nr 1 ponieśli inną wielką stratę związaną z zamordowaniem przez hitlerowców kierownika M.

Pawlika, który wraz z 760 polskimi patriotami został rozstrzelany w lesie na Brzasku koło Skarżyska - Kamiennej. Ta śmierć okryła żałobą nie tylko jego wychowanków, ale i całą społeczność Starachowic - wspomina obecny drużynowy.


28 lat z druhem Derlatką


Po 1945 roku osłabione wojną zastępy zaczęły się organizować na nowo. Po 5 latach musiały zawiesić aktywność w związku z rządową decyzją o likwidacji polskiego harcerstwa. Wznowienie działalności nastąpiło po reaktywacji ZHP w 1956 roku. Drużyny powracały do swoich tradycji, przyjmowały dawne nazewnictwo. Tak było i z „dwójką”, która do dziś nie zmieniła swoich symboli: patrona i chust w kolorze błękitnym (taką samą barwę ma tło drużynowego proporca, na którym widnieje emblemat powstania styczniowego).

Zachowała się nawet stara kronika założona w 1933 roku przez ówczesnego drużynowego Alfreda Stawickiego. Także idea patriotyczno – chrześcijańskiego wychowania nie uległa zmianie przez kolejne lata. Nowi byli tylko opiekunowie. 28 lat temu drużynę wziął pod swoje skrzydła Stefan Derlatka, obecnie harcmistrz i prawdziwa legenda lokalnego harcerstwa.

- Z harcerstwem zetknąłem się jeszcze za czasów szkoły podstawowej, którą kończyłem w Wąchocku. Ale tak na poważnie wstąpiłem do niego po wojnie. W gimnazjum zapisałem się do 12 drużyny skautowej im. księdza Stanisława Skorupki, bohatera powstania styczniowego. Po jej rozwiązaniu przez rok pracowałem w drużynie na Michałowie, a po reaktywowaniu harcerstwa wróciłem do 7 drużyny przy I Liceum Ogólnokształcącym.

Jednocześnie wziąłem pod opiekę harcerzy z działającej po sąsiedzku, dziś już nie istniejącej, szkoły podstawowej. Potem przechodziłem do różnych drużyn. Szedłem tam, gdzie zakładano nowe i była potrzeba ich poprowadzenia. Gdy w Starachowicach powstał hufiec ZHP, zostałem tam służbowo przeniesiony na etat. Siedziałem w nim aż do emerytury – żartuje druh Stefan.

- Opiekowałem się drużynami w szkołach podstawowych nr 5, 10, 11, 12, a bezpośrednio potem trafiłem na II Drużynę. Prowadzili ją nauczyciele, w związku z tym drużynowi zmieniali się bardzo często, nie było jakiejś ciągłości i ta drużyna bladła. Na początek zabrałem ją na obóz do Lubiatowa nad morzem.

To sprawiło, że drużyna zaczęła się odbudowywać, bo jeden drugiemu powtarzał, jak było fajnie na wyjeździe. Z „dwójką” spędziłem najdłuższy okres czasu jako drużynowy będąc w międzyczasie przez kilka lat komendantem starachowickiego hufca. W tej chwili mój wiek i zdrowie nie pozwalają mi być już tak aktywnym.

Tym bardziej że jestem jeszcze wiceprezesem starachowickiego koła Światowego Związku Żołnierzy AK, działam w radzie kombatanckiej przy starostwie. Dlatego w obowiązkach wyręczają mnie starsi chłopcy, uczniowie szkół średnich. To taki 10 - osobowy aktyw, na którym mogę się oprzeć. Bardzo pomogli mi przy obchodach 85- lecia Drużyny. Mogłem również liczyć na seniorów z „Żubrów” – podkreśla druh harcmistrz Stefan Derlatka.

II Drużyna liczy obecnie 28 harcerzy. To uczniowie SP nr 1 i jej absolwenci kontynuujący naukę w Gimnazjum nr 1 i 3 oraz I, II LO i szkołach zawodowych. Drużyna skupia się na różnych formach działalności patriotycznej, podkreśla też swoje przywiązanie do religii i wartości chrześcijańskich.

Harcerze biorą udział w uroczystościach narodowych, pełnią warty honorowe przy pomnikach, opiekują się miejscami pamięci (dbają m.in. o nagrobek dawnego członka swojej drużyny Eligiusza Gołaszewskiego ps. „Ful”, poległego w 1944 roku pod Zarżniętą Górą), współpracują z kombatantami AK i Lokalnym Towarzystwem Zgrupowania Partyzanckiego „Ponury - Nurt”, pomagają w przygotowaniach corocznej Partyzanckiej Drogi Krzyżowej. Stałe miejsce w harmonogramie pracy drużyny zajmuje uczestnictwo w ogólnopolskiej pielgrzymce harcerskiej na Jasną Górę.

Wieloletnią tradycją jest także przekazywanie Betlejemskiego Światła Pokoju mieszkańcom dzielnicy Orłowo oraz tutejszej parafii, szkołom i instytucjom. Harcerze Langiewicza mają na swoim koncie prestiżowe medale im. Andrzeja Małkowskiego i Aleksandra Kamińskiego przyznane przez kwaterę główną ZHP, Odznakę Grunwaldzką, odznaczenie „Za zasługi dla Hufca ZHP Starachowice” oraz liczne dyplomy uznania.

Dzieje II Drużyny przechowują karty 7 kronik, z czego niemal wszystkie, bo aż 6, powstały dopiero po 1982 roku, czyli po objęciu pieczy nad harcerzami przez S. Derlatkę. Jest ich aż tyle, bo drużynowy dokumentował poczynania swoich podopiecznych z wielką szczegółowością. Na 85- lecie opracował książkowy zarys historyczny z wyborem około 140 zdjęć, w tym tych najstarszych z początków drużyny.

On też prezentował najistotniejsze fakty z istnienia starachowickiego zastępu na jubileuszu, który odbył się 30 stycznia br. Na miejsce uroczystości wybrano SP nr 1, w której wszystko się zaczęło.

Spotkanie rozpoczęła msza święta odprawiona w budynku szkoły przez księży proboszczów: Józefa Domańskiego z parafii Wszystkich Świętych i Andrzeja Głogowskiego z parafii Św. Brata Alberta. Po niej były życzenia i upominki, harcerskie śpiewanie i poczęstunek w obozowym stylu.

My życzymy druhowi Stefanowi Derlatce, by mimo podeszłego wieku mógł jeszcze długo utrzymywać kontakt ze swoimi wychowankami, a drużynie pomyślnego rozwoju pod okiem wybitych instruktorów. Co najmniej tak dobrych, jak ci, którzy prowadzili ją przez 85 lat.

(iwo)